SKĄD BIERZE SIĘ RADIOAKTYWNA CHMURA?

Do powstania tzw. radioaktywnej chmury może dojść w wyniku wybuchu bomby atomowej, poważnego wypadku lub katastrofy w obiekcie jądrowym. Najbardziej znanymi i jednocześnie najbardziej skrajnymi przypadkami jest katastrofa w elektrowni jądrowej Fukushima Dai-Ichi w 2011 roku oraz katastrofa w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej z 1986 roku, gdy w wyniku całkowitego zniszczenia reaktora jądrowego RBMK-1000 do atmosfery uwolniono duże ilości pyłów radioaktywnych. W obu przypadkach w ciągu najbliższych dni dotarły nad Polskę.

Symulacja przemieszczania się radioaktywnych pyłów nad Europą po katastrofie w Czarnobylu (1986).

Aktualnie pracujące na świecie reaktory jądrowe są zabezpieczone przed tego typu zdarzeniami. Oczywiście, nie oznacza to, że nigdy nie może dojść do innych wypadków – są one po prostu bardzo mało prawdopodobne. Największym zagrożeniem dla obiektów jądrowych są działania zbrojne z którymi od 2022 roku mamy do czynienia w Ukrainie. Wojska Federacji Rosyjskiej dokonały wówczas zbrojnego ataku na trzy obiekty jądrowe z czego jeden, Zaporoska Elektrownia Jądrowa, został wielokrotnie ostrzelany.

Wykrycie przez brytyjskiego satelitę rosyjskich pojazdów wojskowych w bezpośrednim sąsiedztwie budynków reaktorów w ukraińskiej Zaporoskiej Elektrowni Jądrowej.

Większość zdarzeń radiacyjnych ma charakter lokalny wynikający najczęściej z niewłaściwego obchodzenia się z materiałami promieniotwórczymi i łamaniem zasad bezpieczeństwa. W Polsce z reguły jest to kradzież pojemników z pastylkami Cezu-137, co – w przypadku wydobycia ich ze środka – kończyło się napromieniowaniem złomiarzy. Zdarzenia te każdorazowo były groźne, ale niemal wyłącznie dla sprawców i maksymalnie na obszarze kilkudziesięciu metrów.

Do uwolnienia radioaktywnych pyłów do atmosfery dochodzi niezmiernie rzadko i w zdecydowanej większości przypadków są to ilości tak niskie i tak rozrzedzone w atmosferze, że nie mają one żadnego wpływu na zdrowie ludzkie. W ciągu ostatniego dziesięciolecia prawie wszystkie przypadki uwolnienia pyłów radioaktywnych pochodziły z terenu Federacji Rosyjskiej, jednak blokada informacyjna powodowała, że jedyne, co wiedzieliśmy na ten temat, to że w atmosferze nad Polską wykryto izotopy promieniotwórcze.

Znane przypadki wykrycia nad Polską radioaktywnej chmury:

  • 2011 (Japonia) – katastrofa w elektrowni jądrowej Fukushima Dai-Ichi.
  • 1986 (Związek Radziecki) – katastrofa w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej.

Pozostałe przypadki radiacyjne na świecie:

  • 2020 (Rosja) – Nieznanej przyczyny zdarzenie w Instytucie Badań Reaktorów Jądrowych (NIIAR) w Dimitrowgadzie.
  • 2020 (Rosja) – Nieznana awaria w Leningradzkiej Elektrowni Jądrowej w zachodniej Rosji, skażenie radioaktywne wykryto w Skandynawii.
  • 2019 (Bośnia i Hercegowina) – Zburzenie hali, w której wcześniej miało dojść do rozsypania pastylek Cezu-137.
  • 2019 (Rosja) – Eksplozja prototypowej rakiety z napędem jądrowym.
  • 2013 (Rosja) – Przetopienie złomu z Cezem-137 w zakładach EZTM w mieście Elektrostal niedaleko Moskwy.
  • 1987 (Brazylia) – Skażenie w Goiânii.
  • 1980 (Związek Radziecki) – Śmierć 4 dzieci w wyniku przypadkowego umieszczenia pastylki z Cezem-137 w jednej ze ścian bloku w Kramatorsku.
Symulacja przemieszczania się radioaktywnych pyłów na całym świecie po katastrofie w Czarnobylu (1986).